05 De Boodschap

5. De boodschap

Elke kunstuiting, dus ook de popmuziek geeft een beeld van de tijd. In enkele decennia is een alarmerende verschuiving te zien wat de inhoud van de teksten en vormen betreft. In de zeventiger jaren waren liefde en romantiek nog veel voorkomende thema’s, naast verwarring, heimwee en verdriet. Dertig jaar later publiceert Radio 3 de Verrukkelijke 715 en staat op nummer 1 het nummer One van Metallica. Een man is totaal gehandicapt geraakt door een landmijn: ‘Ik wil dood zijn… ik zie alleen maar absolute verschrikking. Ik kan niet leven, ik kan niet sterven.’ De song eindigt met de extreem duistere noodkreet: ‘Ik ben achtergelaten in een leven in de hel’. In de top tien van de Verrukkelijke 715 vinden we nummers over een universele vergankelijkheid (November Rain – Guns ’N Roses, 2), een minderwaardigheids-complex en leeg entertainment (Smells Like Teen Spirit – Nirvana, 3), een duivels gekwelde moordenaar (Bohemian Rhapsody – Queen, 4), een vrouw die sterft tijdens haar bevalling (Lightning Crashes – Live, 5), een relatie vol onbegrip (One, U2, 6), hevig liefdesverdriet (Black – Pearl Jam, 7), desillusie (Stil in mij –Van Dik Hout, 9), en de willekeur van oorlog (Child in Time – Deep Purple, 10). Nummer 8 (Stairway to Heaven van Led Zeppelin) kent weinig grimmigheid en biedt een sprookjesachtige New Age- oplossing. De conclusie moet zijn dat vergankelijkheid, desinteresse, onverschilligheid, extreem relativisme en pessimisme in de hedendaagse popmuziek overheersen. Verveling, agressie en verlorenheid zijn het populaire spectrum binnengedrongen. In 1965 zongen de Rolling Stones (inmiddels multi-miljonair, maar toch…) al terecht ‘I Can Get No Satisfaction’ (ik kan geen voldoening krijgen). Drugs, seks en rock-’n-roll zijn als zout water, wat je dorst niet lest, maar uiteindelijk als vergif werkt. Wat een uitdaging aan de kerk om deze extreme leegte met God, met levend water te vullen!. Wordt een Living Stone!

House is de cultuur van de absolute ‘nikserigheid’, is nihilistisch. Het gaat nergens over. Betwijfeld kan worden of house nog tot de toonkunst gerekend kan worden, want van een melodie is nauwelijks sprake en een tekst ontbreekt doorgaans. Men wil het ‘niets’ uitdrukken en een andere werkelijkheid van een ‘hogere’ orde oproepen (transformeren). Wat overblijft is dat house de boodschap zelf is. Dan is christelijke house onmogelijk. Bij house draait het om ingewijd te worden in de eeuwigheid. Volgens een flyer ‘zullen disc-jockeys de muzikale poorten openen naar een heerlijke, lieflijke hel, die je nooit meer zult willen verlaten’.

Maar als God is dood verklaard, zijn er geen normen, geen schepping, maar ook geen toekomst en geen oordeel. De moderne muziek communiceert dit ook, want ze is mijns inziens steeds meer anarchistisch, nihilistisch, hedonistisch, destructief, sadistisch, inhoudsloos, doelloos en hopeloos. De boodschap komt hier op neer: je leeft zinloos en doelloos in deze waardeloze wereld. De leegte die ontstaat door de gedwongen afwezigheid van God, wordt wel met graagte gevuld door zijn tegenstander (=satan). De hoogleraar in de popmuziek prof. R. Boomkens meent dat er een kloof gaapt tussen de fantasiewereld van agressieve teksten en de werkelijkheid onder jongeren. Slechts een klein aantal fans zou de teksten serieus nemen. Alsof dat verwaarloosbaar is. Rapper 2Pac was het grote voorbeeld van de scholier die de Haagse conrector van Wieren doodschoot. De vader van een Brits meisje dat zelfmoord pleegde vond cd’s van Eminem waarin hij zelfmoord bezong. In datzelfde jaar liet een jongen die zelfmoord pleegde, briefjes achter met daarop een tekst van deze blanke rapper. De moordenaars van het bloedbad op Columbine High School waren waarschijnlijk ook op dergelijke manier geïnspireerd.

Is muziek wel los verkrijgbaar van de teksten? Dat het niet alleen maar loze woorden zijn bewijzen wel de veertig tot honderd kerkgebouwen die in Noorwegen zijn afgebrand. De Norwegian Black Circle, voortgekomen uit de extreme antichristelijke muziekstroming black metal, wordt verder verantwoordelijk gehouden voor grafschennis en moord. Songteksten liegen er niet om: politieke, revolutionaire, anarchistische boodschappen worden over de massa’s uitgestrooid. Vaak niet of moeilijk te verstaan, wel eindeloos herhaald. Volgens een verslaggever maakt de christelijke Noorse band Extol op het Flevo Festival snoeiharde hardcore, waarvan de teksten onverstaanbaar zijn. Niet zelden is de ontdekte boodschap onthutsend. De Britse radicale moslim-rapband ‘Fun-Da-Mental’ werft vrijwilligers voor de Jihad (heilige oorlog) in Afghanistan. De Nederlandse groep ‘Toontje Lager’ heeft een ander boodschap: ‘Niks na de dood, dus weg met eeuwig leven, en weg met heiligbrood. Er is niks na de dood, -dus ga maar lekker rood, er is niks na de dood.’ ‘Nu heb ik spijt van al mijn aardse dagen, zo zonder zonde en nooit eens immoreel.’ Inderdaad, Dostojewski schreef al in zijn boek ‘de gebroeders Karamazow’: ‘Als God niet bestaat zijn alle dingen geoorloofd.’ ‘Eminem’ verkondigt: ‘Volg mij en doe exact wat dit liedje zegt: rook weed, neem pillen, ga niet verder met school, vermoord mensen en drink.’ En: ‘Nu is het tijd om jezelf te laten gaan, er gelden nu geen regels meer’. Eminem werkte inderdaad grote hoeveelheden pillen, drugs en alcohol naar binnenwerken, en werd veroordeeld voor onder meer wapenbezit. In diens teksten heeft hij zijn moeder en zijn ex-vrouw al meerdere keren vermoord. Zijn vader heeft hij nooit gekend, omdat de ellende al begon toen hij een half jaar was bij de scheiding van zijn ouders. Zijn moeder zou een alcohol- en drugsverslaafde zijn. Niet voor niets noemt president Bush Eminem ‘de grootste bedreiging voor Amerikaanse kinderen sinds polio’. Hoewel het werk van deze blanke rapper gevuld is met haat inclusief zelfverminkingen, wordt hij door vakgenoten en publiek hoog geëerd.

Oude nummers van de Beatles ‘She’s leaving home’ (ze gaat van huis weg) en ‘Meneer de President’ van Boudewijn de Groot wezen al in de richting van opstand tegen het (ouderlijk) gezag.

‘Neem je een leven, het wordt goedkoop; dood iemand, niemand zal erom huilen. De vrijheid is van jou, doe slechts je plicht, wij willen alleen maar je ziel.’ zingt Black Sabbath.

Het bekendste lied van de LP van AC/DC is ‘Back in Black’. De groep liet een 1300 kilo zware ‘helleklok’(Hell’s Bell) maken. Hier volgt de tekst in het Nederlands: ‘Ik ben een rollende donder –stromende regen- ik kom eraan als een wervelstorm. Mijn bliksem flikkert langs de hemel. Je bent nog wel jong maar je moet sterven. Ik maak geen gevangenen, spaar geen leven, niemand laat zich een strijd ontgaan. Ik heb mijn klok, ik breng je in de hel. Ik krijg je wel, satan krijgt je. Helleklokken ik luid de klokken van de hel. Ik ben brandend heet. Helleklokken Ik geef je zwarte gevoelens over je ruggengraat op en neer. Als je uit bent op het kwade dan ben je mijn vriend. Zie mijn witte licht flikkeren als ik de nacht doorklief want als het goede links ligt dan zal ik me rechts houden.’
Bon Scott, van AC/DC die duizenden keren de wereld ingeschreeuwd had ‘ik ben op de snelweg naar de hel’, stikte in 1980 na teveel alcohol in zijn eigen braaksel en heeft ondervonden of de hel echt zo’n slecht plaats niet is....

De Amerikaanse communist Sidney Finkelstein wilde zijn ideeën overbrengen door het westen te overspoelen met de muziek van negers, en met name de zogenaamde afro-beat die afkomstig is uit de Voodoo-cultus. Wat vinden onze Afrikaanse broeders en zusters van dergelijke muziek? Een neger-evangelist uit Afrika vroeg zich verbijsterd af hoe het mogelijk was dat zelfs bepaalde gospelmuziek in ons kerkelijk werk geïntroduceerd kon worden. Bepaalde ritmes worden in Afrika of in Voodoo-ceremonies gebruikt om geesten op te roepen, maar dat wil niet zeggen dat deze ristmes in Zichzelf kwaad zijn. De bepaalde context is hierin beslissend. In het westen kunnen dezelfde ritmes echter gebruikt worden in een totaal andere betekenis, bijvoorbeeld in de negergospel om uitdrukking te geven aan vreugde.

Niet alleen verbaal worden boodschappen overgedragen. De popmusici zijn de inspirerende voorbeelden in kleding, haardracht en vooral gedrag. Muziek zonder teksten heeft evenzeer een invloed en een boodschap. Voor verschillende mensen heeft muziek verschillende associaties. Een zuster die vroeger in de New Age-sferen geleefd heeft en nu sinds 25 jaar samen met haar man een geweldige bediening heeft voor de Heer, wordt gelijk weer aangevallen door de boze, als ze muziek van ‘Iona’ hoort (Ierse, instrumentale muziek), omdat dit vroeger een invalspoort voor haar was. Voor sommigen kan bepaalde muziek uit hun oude leven dus heel persoonlijk een negatief effect hebben.