22 Matigheid en dieetleer

“Al wie aan een wedstrijd deelneemt, beheerst zich in alles.”

Eenvoudig leven; nobele gedachten
Elke leerling moet de verhouding tussen een eenvoudige levenswijze en hoogstaande gedachten begrijpen. Aan ons persoonlijk ligt de beslissing of we ons leven zullen laten beheersen door de geest of door het lichaam. De jeugd moet, ieder voor zichzelf, de keuze maken die aan het leven vorm geeft en wij moeten geen moeite sparen om hem de krachten waarmee hij te maken heeft en de invloeden die karakter en lot bepalen, te doen begrijpen.

Het voorkomen van onmatigheid
Onmatigheid is een vijand, waartegen ieder op zijn hoede moet zijn. De snelle groei van dit kwaad moet ieder die zijn medemensen liefheeft, opwekken om daartegen te strijden. De gewoonte op de scholen onderwerpen betreffende matigheid te behandelen is een stap in de goede richting. Op elke school en in elk gezin moet onderricht op dit gebied gegeven worden. De jeugd en de kinderen moeten begrip krijgen van de uitwerking van alcohol, tabak en andere soortgelijke vergiften, die verderfelijk zijn voor het lichaam, het verstand verduisteren en de ziel zinnelijk maken. Het moet duidelijk gemaakt worden dat iemand die deze dingen gebruikt, niet lang in het bezit kan blijven van de volledige kracht van zijn lichamelijke, verstandelijke en zedelijke vermogens.

Oorzaken van onmatigheid
Maar om tot de wortel van onmatigheid te komen, moeten we dieper gaan dan het gebruik van alcohol of tabak. Nietsdoen, doelloos leven of slechte omgang kunnen de aanleiding zijn. Vaak komt het voor in gezinnen die ervan overtuigd zijn dat ze volgens de matigheidsbeginselen leven. Alles wat de spijsvertering stoort, een verkeerde verstandelijke prikkeling veroorzaakt, of op een andere wijze het organisme verzwakt, waardoor het evenwicht tussen de verstandelijke en lichamelijke krachten wordt verbroken, verzwakt de macht van de geest over het lichaam, en zo ontstaat een neiging tot onmatigheid. Als oorzaak van de ondergang van menige veelbelovende jonge man kan men een onnatuurlijke eetlust, verwekt door een ongezond dieet, aanwijzen.
Prikkelend dieet
Thee en koffie, sterke kruiden, zoetigheden en gebak dragen bij tot een slechte spijsvertering. Ook het gebruik van vlees is schadelijk. De daaruit voortvloeiende prikkelende werking moet voldoende bewijs zijn tegen het gebruik van vlees, terwijl de bijna algemene ziekelijke toestand der dieren het dubbel verwerpelijk maakt. Het prikkelt de zenuwen en wekt hartstochten op, waardoor de doorslag gegeven wordt aan de op lager peil staande neigingen.

Wie zich gewennen aan overdadig, prikkelend voedsel, zullen na verloop van tijd constateren dat de maag niet genoeg heeft aan eenvoudig voedsel. De maag verlangt dan naar voedsel dat steeds meer gekruid, steeds scherper en prikkelender is. Wanneer de zenuwen worden gestoord en het organisme verzwakt, schijnt de wil machteloos om het onnatuurlijke verlangen te weerstaan. Het tere slijmvlies van de maag wordt geprikkeld en raakt ontstoken tot het meest prikkelende voedsel geen verlichting meer geeft. Er wordt een dorst verwekt die alleen door alcohol gelest kan worden.

Zelfbeheersing als beveiliging
In de eerste plaats moet men zich hoeden tegen het begin van het kwaad. Bij het onderricht aan de jeugd moet vooral gewezen worden op het gevolg van de geringste afwijking van wat goed is. Leer de scholier de waarde van een eenvoudig, gezond dieet ter voorkoming van het verlangen naar onnatuurlijke stimulansen. Leer hen zich vroeg te oefenen in zelfbeheersing. De jeugd moet de gedachte bijgebracht worden dat ze meesters moeten zijn en geen slaven. Over het koninkrijk dat binnenin hen is, heeft God hen als heersers gesteld, en nu moeten zij het hun door de Hemel gegeven koningschap uitoefenen. Wanneer zulk onderricht trouw wordt gegeven, zullen de gevolgen ver buiten de jeugd zichtbaar zijn. Daarvan zullen invloeden uitgaan welke duizenden mannen en vrouwen aan de rand van de ondergang, zullen redden.

Dieet en verstandelijke ontwikkeling
Aan de verhouding van het dieet tot de verstandelijke ontwikkeling moet veel meer aandacht geschonken worden dan men tot nu toe heeft gedaan. Geestelijke verwarring en traagheid zijn vaak het gevolg van verkeerde voeding.
Vaak wordt beweerd dat bij de keuze van voedsel, de eetlust een veilige gids is. Dit zou waar zijn, wanneer de gezondheidswetten altijd waren gehoorzaamd. Maar door verkeerde gewoonten die van geslacht op geslacht zijn overgegaan, is de eetlust zo verdorven geworden dat deze voortdurend verlangt naar een schadelijke bevrediging. Men kan daarop niet meer als gids vertrouwen.

Voedingswaarde der spijzen
Bij de studie der gezondheidsleer moet men de leerlingen de voedingswaarde van de verschillende voedingsmiddelen leren. Het gevolg van een geconcentreerd, prikkelend dieet, evenals van voedingsmiddelen met te weinig voedingsstoffen, moet duidelijk aangetoond worden. Thee en koffie, wittebrood, uitjes en augurken in azijn, grovere groentesoorten, zoetigheden, specerijen en gebak geven niet de juiste voeding. Menige scholier is ziek geworden door het gebruik van zulk voedsel. Menig zwak kind, niet in staat tot een krachtige inspanning van geest en lichaam, is het slachtoffer van een gebrekkig dieet. Granen, vruchten, noten en groenten, in de juiste samenstelling, bevatten al de voedingsstoffen, en wanneer ze op de juiste wijze worden bereid, vormen ze het dieet dat zowel de lichamelijke als de verstandelijke kracht op de beste wijze bevordert.

Keuze, samenstelling
Niet alleen moet aandacht geschonken worden aan de eigenschappen van het voedsel, maar ook of dit geschikt is voor de verbruiker. Vaak is voedsel dat geschikt is voor mensen die lichamelijke arbeid doen, niet geschikt voor hoofdarbeiders. Ook moet aandacht geschonken worden aan de juiste samenstelling van het voedsel. Hoofdarbeiders en degenen die zittend werk doen, moeten bij een maaltijd maar een zeer kleine verscheidenheid van spijzen gebruiken.
Ook moet gewaakt worden tegen teveel eten, zelfs van het gezondste voedsel. De natuur kan niet meer verbruiken dan voor de opbouw van de verschillende lichaamsorganen nodig is, en overdaad schaadt het organisme. Bij zo menige scholier wordt verondersteld dat hij ziek geworden is van te zware studie, terwijl de ware oorzaak teveel eten is. Wanneer voldoende aandacht wordt geschonken aan de wetten der gezondheid, is er weinig gevaar voor een geestelijke overbelasting; maar in vele gevallen van zogenaamde geestelijke inzinking, is het de overbelasting van de maag die het lichaam vermoeit en de geest verzwakt.

Regelmaat in eten en slapen
In de meeste gevallen zijn twee maaltijden per dag te verkiezen boven drie. Wanneer het avondmaal gebruikt wordt op een vroeg uur, wordt de spijsvertering van het voorafgaande maal gestoord. Wanneer het later wordt genomen dan is het nog niet verteerd wanneer men naar bed gaat. Hierdoor krijgt de maag niet voldoende rust. De slaap is niet rustig, de hersenen en zenuwen zijn vermoeid, men heeft geen trek in het ontbijt, het gehele lichaam is niet verkwikt en niet gereed voor de dagelijkse plichten.

De belangrijkheid van regelmaat wat betreft de tijd van eten en slapen moet men niet onderschatten. Aangezien het werk van de lichaamsopbouw plaats vindt gedurende de rusturen, is het noodzakelijk, vooral onder de jeugd, dat men regelmatig en overvloedig slaap krijgt.

Gezellig samenzijn
Zoveel mogelijk moeten we haastig eten vermijden. Hoe korter de tijd voor een maaltijd is, des te minder moet men eten. Het is beter een maaltijd over te slaan dan te eten zonder goed te kauwen. De maaltijd moet een tijd zijn van gezelligheid en verkwikking. Alles wat de ziel bezwaart of irriteert, moet gemeden worden. Vertrouwen, vriendelijkheid en dankbaarheid tegenover de Gever van alle goede dingen moeten gekoesterd worden en de conversatie moet opgewekt zijn met aangename gedachten, die verheffen zonder te vermoeien.

Zegeningen van matigheid
Van de toepassing van matigheid en regelmaat in alle dingen gaat een wonderbaarlijke macht uit. Dat zal meer doen dan onze omstandigheden of natuurlijke begaafdheden om die rustige en prettige sfeer tot stand te brengen welke zoveel bijdraagt om de weg des levens te effenen. Tegelijk zal men inzien dat de aldus verkregen macht tot zelfbeheersing een van de waardevolste eigenschappen is om met succes het hoofd te bieden aan de zware plichten en werkelijkheden die iedereen op zijn tijd tegenkomt.

De wegen der wijsheid “zijn liefelijke wegen en al haar paden zijn vrede”. Spr. 3:17. Laat een elk van de jeugd, met vóór zich de mogelijkheden van een roeping, hoger dan die van gekroonde vorsten, de les overdenken die besloten ligt in de woorden van de wijze man: “Heil u, o land... welks vorsten maaltijd houden te rechter tijd, als mannen en niet als dronkaards!” Pred. 10:17.
(Karaktervorming, - E.G.White)